غلبه بر موانع شیر دهی به نوزادان در خطر یا مبتلا به کاهش یا افزایش قند خون

منبع : سایت مجله سیب

در این مقاله در مورد غلبه بر موانع شیر دهی به نوزادان در شرایط خاص ( در خطر یا مبتلا به کاهش یا افزایش قند خون ) صحبت خواهیم کرد.

کاهش قند خون (Hypoglycemia)

برای نوزادان مبتلا یا در خطر کاهش قند خون هدف باید حفظ تغذیه انحصاری با شیر مادر باشد. بر اساس شدت کاهش قند خون میتوان این نوزادان را به دو گروه تقسیم کرد:

گروه اول موارد خفیف و متوسط هستند که نوزادان علیرغم پائین بودن قند خونشان هیچگونه علایم آشکاری ندارند ((Asymptomatic. گروه دوم موارد شدید می باشند که نوزادان طیف وسیعی از علایم همچون خواب آلودگی، رنگ پریدگی یا کبود شدن رنگ پوست، وقفه های تنفسی، تشنج های مکرر، و کما را نشان میدهند (Symptomatic) .

نوزادان ذیل بیشتر در معرض خطرقرار دارند: نوزادان نارس یا کم وزن نسبت به سن حاملگی، نوزادان با تأخیر رشد درون رحمی، نوزادان با وزن زیاد در زمان تولد (بیش از ۴۲۰۰ گرم)، نوزادان مادران مبتلا به هر نوع دیابت (نوع ۱ و ۲ یا دیابت حاملگی)، نوزادان مبتلا به بیماری های متابولیکی و ژنتیکی مختلف، و نوزادان مبتلا به بیماری های شدید که نیازمند سوخت و ساز زیاد هستند مثل بیماری های قلبی، عفونت های شدید نوزادی و غیره.

جنین از راه جفت قند مورد نیاز خود را دریافت می کند. بعد از تولد و قطع بند ناف دو منبع اصلی قند یکی ذخایرموجود در کبد، عضلات، و چربی نوزاد و دیگری دریافت قند از راه دهان است. باید توجه داشت که ممکن است ذخایر نوزاد بعلت نارسی و تأخیر رشد در رحم کافی نباشد و یا بعلت برخی بیماریها مثل بیماری های متابولیک، نوزاد نتواند از ذخائر بدن خود استفاده نماید. بنابراین دریافت از راه دهان مطمئن ترین راه و تغذیه با شیر مادر بهترین روش است. برای نوزادان در معرض خطر کاهش قند خون باید تغذیه با شیر مادر هرچه سریع تر و با دفعات زیاد (۱۰ تا ۱۲ بار در شبانه روز) و براساس تقاضای نوزاد شروع و ادامه یابد. در واقع این اقدام لازمی است که میتواند قند خون را در حد مطلوب نگه دارد.

در نوزادان با کاهش قند خون خفیف و متوسط طی سه ساعت اول بعد از تولد، اولین اقدام باید تغذیه مستقیم با پستان مادر باشد. چنانچه مکیدن پستان میسر یا مؤثر نباشد و یا اندزه گیری مجدد قند خون افزایش نشان ندهد، اقدام بعدی نوشاندن شیر دوشیده شده مادر به نوزاد است.

در موارد پائین بودن شدید قند خون، باید سریعا اقدام به تزریق وریدی دکستروز و در صورت نیاز تجویز دارو تحت نظر پزشک نمود. همزمان با هر اقدام درمانی، تغذیه با شیر مادر هم باید بدون محدودیت ادامه یابد.

افزایش قند خون (Hyperglycemia)

دیابت شیرین نوع یک (Diabetes Mellitus type 1) که با افزایش قند خون مشخص می شود شایعترین بیماری متابولیکی دوره کودکی و نوجوانی است که به مشکلات فیزیکی و روانی زیادی منجر می گردد. علت آن کمبود انسولین یا کاهش اثر آن یا هر دو اینهاست.

مطالعات زیادی به نفع نقش وراثت در بروز این بیماری است. شیوع بیماری در کشورهای مختلف تفاوت زیادی دارد و در آمریکا ۰٫۴% می باشد. در صورت ابتلاء یکی از والدین، احتمال بروز آن در فرزند به ۱٫۱ تا ۶٫۱ % می رسد و با ابتلاء هر دو والدین، این احتمال تا ۳۰% افزایش می یابد.

اما عدم بروز بیماری در حدود ۵۰% دوقلوهای تک تخمکی مستعد به بیماری، تفاوت شیوع بیماری در شهرها و روستاها، افزایش شیوع بیماری در همه جوامع در دهه های گذشته، تغییر در شیوع بیماری بخاطر مهاجرت، و بروز فصلی اولین علائم بیماری (بهار و پائیز)، دلائلی هستند که نقش مهم عوامل محیطی در بیماری دیابت را مطرح می کنند. از میان عوامل مختلف محیطی، نقش برخی عفونت های مشخص ویروسی، سیستم ایمنی (مقاومت میزبان)، فلور میکروبی دستگاه گوارش، رژیم غذایی، و استرس های روحی شناخته شده اند.

بررسی ها نشان داده اند که تغذیه مطلوب و انحصاری شیرخواران با شیر مادر، ابتلا به دیابت نوع یک را در کودکان مستعد به بیماری با تأثیر بر عوامل محیطی کاهش میدهد. این تأثیر با تقویت مستقیم سیستم ایمنی شیرخوار بخاطر عوامل ایمنی بخش موجود در شیر مادر انجام می گیرد. ضمنا تغذیه انحصاری با شیر مادر بصورت غیر مستقیم نیز از تماس زودرس نوزاد با پروتئین های بیگانه (که درغیر از شیر انسان وجود دارند و با افزایش انتی بادی ضد سلولهای انسولین ساز خطر ابتلا به بیماری را در شیرخواران مستعد افزایش می دهند)، جلوگیری کرده و میزان ابتلا به دیابت نوع یک را کاهش می دهد.

بنابراین شیر مادر برای نوزادان مستعد یا مبتلا به کاهش یا افزایش قند خون، بهترین انتخاب هم بعنوان پیشگیری و هم کمک به درمان است.

دکتر مسیح معرف – متخصص اطفال

• Breastfeeding Update for the Pediatrician, Pediatric Clinic of North America, Feb 2013, Volume 60, Issue 1
• Hypoglycemia, Nelson Textbook of Pediatrics, 21th Edition, 2019, Part X, Chapter 111
• Type 1 Diabetes Mellitus (Immune Mediated), Nelson Textbook of Pediatrics, 21th Edition, 2019, Part XXV, Chapter 607.2

سایت مینی نینی mini-nini.com همواره در جهت ارتقا سطح علمی مادران میکوشد و مطالب مناسب حوزه مادر و کودک را از سایت های مختلف برای شما عزیزان گردآوری می نماید