غلبه بر موانع شیردهی در نوزادان دارای شکاف لب و شکاف کام

منبع : سایت مجله سیب
چگونگی تغذیه نوزادانی که با چنین ناهنجاری مادر زادی ( دارای شکاف لب و شکاف کام ) متولد می شوند از دوران نوزادی تا مدتها بعد نیاز به داشتن آگاهی، تجربه و استفاده از روشهای خاص است که مادران باید با آن آشنا گردند. تغذیه با شیر مادر در همه این نوزادان بسیار مهم، ضروری و حیاتی است. اما گاه این روش ها به سادگی میسر نبوده و باید با صبوری و ابراز همدلی با مادر و حمایت از او، این روش ها را به کار گرفت تا شیرخوار بتواند بیشترین استفاده را از این ماده حیاتی ببرد و از بروز مشکلات بیشتر در او جلوگیری شود.

شکاف لب ( Cleft Lip ) و شکاف کام ( Cleft Palate ) به تنهایی یا با هم، ناهنجاری شایعی است که ممکن است به شکل ارثی با ناهنجاری های دیگر همراه باشد و در فرزندان دیگر خانواده هم تکرار شود. شیوع شکاف لب با یا بدون شکاف کام حدود ۱ در هر ۷۵۰ تولد و در نوزادان پسر بیشتر از نوزادان دختر است. شکاف کام به تنهایی حدود ۱ در هر ۲۵۰۰ تولد می باشد.
شکاف لب اگر همراه با شکاف کام بوده و بخصوص اگر در هر دو طرف لب باشد در تغذیه شیرخوار مشکل ایجاد می کند و با اختلال در رشد، جراحی ترمیمی را به تأخیر می اندازد. تغذیه به شکل مطلوب از بلافاصله بعد از تولد تا ترمیم کامل، مهمترین مسئله این شیرخواران است.

در مواردی که شکاف لب تنها و یک طرفه بوده و یا شکاف کام کوچک و در جلو باشد چنانچه شیر خوار بصورت نشسته و روبروی پستان مادر نگه داشته شود و مادر چانه او و پستان را بین انگشت اشاره و شصت و بخشی از کف دست نگاه دارد ( Dancer Hold )، شکاف لب و کام پر شده و تغذیه مستقیم از پستان میسر می شود. این ترتیب رشد نوزاد تأمین و برای ترمیم جراحی شکاف لب در یکماهگی یا زودتر آماده می شود.

چنانچه این روش به تنهایی نتواند رشد مطلوب نوزاد را تأمین کند لازم است مادر باقی شیرش را دوشیده و با قاشق، سرنگ، قطره چکان، و یا لوله معده ( N.G.T ) تا زمان جراحی به نوزاد بدهد و پس از جراحی شیر دهی معمولی را از سر گیرد.

در نوزادانی که شکاف کام وسیع باشد ممکن است تغذیه مستقیم از پستان میسر نباشد. در این موارد استفاده از پروتز مخصوص برای پوشاندن شکاف سقف دهان لازم است تا علاوه بر کمک به شیرخوار در تغذیه از پستان، سبب رشد مناسب آرواره و جلوگیری از تغییر شکل زبان شود. ضمنا از برگشت شیر به بینی و عفونت مکرر گوش و عفونت تنفسی هم حلوگیری کرده و امکان ترمیم جراحی شکاف کام را در زمان مناسب فراهم می کند. مطالعات نشان داده اند اگر بلافاصله بعد از بهوش آمدن از عمل جراحی ترمیم شکاف دهان و لب، شیرخوار را به پستان مادر بگذارند، ترمیم زخم بهتر و سریعتر خواهد بود.

مزایای شیر مادر علاوه بر فوائد تغذیه ای، برای نوزادان با شکاف لب و کام شامل موارد زیر هم هست :

شاید این مطلب برای شما نیز جذاب باشد : غلبه بر موانع شیر دهی به نوزادان در خطر یا مبتلا به کاهش یا افزایش قند خون

ارتباط عاطفی عمیق

تولد نوزادی با چنین ناهنجاری برای مادر ناراحت کننده و همراه با استرس و اندوه می باشد. کمک کردن به مادر برای اینکه بتواند فرزند خود را شیر بدهد، در کاهش استرس و اندوه مادر و تشویق او به مراقبت بیشتر و بهتر از شیرخوارش بسیار موثر و به نفع فرزند، مادر و خانواده است.

کاهش عفونت های مختلف

نوزادانی که با شکاف کام متولد می شوند استعداد بیشتری برای مبتلا شدن به عفونت گوش میانی دارند زیرا کانال طبیعی که از گوش میانی به گلو راه دارد ( Eustachian tube ) در اینها هنگام بلع به راحتی پر از مایع شده و زمینه را برای عفونت مکرر گوش میانی فراهم می سازد که می تواند به از دست دادن شنوایی منجر شود. تغذیه با شیر مادر در این شیر خواران بعلت مواد ایمنی بخش آن و نوع مکیدن شیر از پستان مادر تا حد زیادی از این عفونت جلوگیری می کند. بعلاوه این نوزادان بسیار مستعدند تا مایعات وارد ریه شان شود ( Aspiration ) که در صورت تغذیه با شیر مادر، عوارض آن از عوارض ورود آب قند و فورمولا به ریه بسیار کمتر است. ضمنا خطر آلودگی بطری و عفونت احتمالی ناشی از آن هم ندارد.

رشد مطلوب فک و صورت

تغذیه مستقیم از پستان مادر موجب رشد بهتر فک و صورت در این نوزادن می شود زیرا با تغذیه از پستان حرکات فک و زبان به شکل خاصی صورت می گیرد که با تغذیه از بطری بسیار متفاوت است.

منبع:
ترویج تغذیه با شیر مادر، ناشر صندوق سازمان ملل متحد ( یونیسف ) در ایران، چاپ اول، ۱۳۸۸٫

Cleft Lip and Palate, Nelson Textbook of Pediatrics, 21th Edition, 2019, Part XVII, Chapter 366
Physical Examination of the Newborn Infant, Nelson Textbook of Pediatrics, 21th Edition, 2019, Part XI, Chapter 113.2

دکتر مسیح معرف – متخصص اطفال

سایت مینی نینی mini-nini.com همواره در جهت ارتقا سطح علمی مادران میکوشد و مطالب مناسب حوزه مادر و کودک را از سایت های مختلف برای شما عزیزان گردآوری می نماید